بررسی تاثیر انتقال آب سد کمال صالح بر منابع آب زیرزمینی مخروط افکنه اراک و ارائه مدل مدیریت بهرهبرداری از چاههای آب شرب موجود در شهر اراک
در این طرح پژوهشی ضمن بررسی شرایط عمومی سیستم آبخوان محدوده مخروط افکنه اراک و چاههای تامین آب شرب شهر اراک و شرایط کیفی حاکم بر آن، اثرات انتقال آب از سد کمال صالح بر آبخوان اطراف مخروط افکنه اراک با استفاده از سریهای زمانی میان مدت ثبت شده در پیزومترها و تغییرات چهارساله حجم بهرهبرداری شده از چاههای تامین کننده آب شرب شهر اراک و همچنین نتایج دو دوره آمار برداری از کلیه منابع بهرهبرداری از آب زیرزمینی، مورد بررسی قرار گرفته است. مدل سازی کمی و کیفی با کدهای MODFLOW-2005 و MT3DMS به کمک نرم افزار GMS V.10 انجام شده و ضمن واسنجی پارامتر هیدرودینامیک آبخوان، محدودههای تسخیر یک ساله، دو ساله، سه ساله، پنج ساله و ده ساله تک تک چاههای تامین کننده آب شرب شهری با استفاده از نتایج مدلسازی ترسیم شده است. سناریوی انتشار درازمدت نیترات از مناطق مسکونی با در نظر گرفتن طرحهای توسعه شبکه فاضلاب شهر اراک و همچنین 9 سناریوی توقف یا کاهش بهرهبرداری از چاههای شرب نیز توسط مدلهای کیفی و کمی شبیه سازی شده است. شاخصهای کیفی شامل میزان آلودگی نیترات و ترکیب هیدروشیمیایی آبخوان در محل هر چاه و شاخصهای کمی نظیر قابلیت انتقال آبخوان و پتانسیل تامین و انتقال آب در محل هر چاه در نظر گرفته شده و بر اساس آنها اولویت بندی جهت برداشت از چاهها در شرایط اضطراری ارائه شده است. بر اساس نتایج حاصله تعداد 15 حلقه چاه با ظرفیت 561000 متر مکعب در ماه را میتوان در شرایط ضروری مورد بهرهبرداری قرار داد. نتایج شبیه سازی سناریوهای مختلف تعطیلی یا کاهش برداشت از چاهها نشان داده است که به جز حاشیه کویر میقان، توقف برداشت از چاهها موجب زهدار شدن مناطق مسکونی اراک و روستاهای اطراف واقع در محدوده این مطالعه نخواهد شد.
با توجه به حجم قابل توجه برداشت آب زیرزمینی برای مصارف کشاورزی نسبت به سایر موارد و نقش اساسی برداشت آب برای مصارف کشاورزی در ایجاد شرایط بحرانی از نظر کمی- کیفی در آبخوان اراک که موجب تغییر کیفیت آبخوان و افت قابل توجه سطح آب زیرزمینی در طول چند سال گذشته شده است و با توجه به اینکه در شرایط فعلی، تعادلی بین پتانسیل بازیابی کمی-کیفی آبخوان در مقایسه با حجم برداشتی از آن وجود ندارد، به طور موکد پیشنهاد میشود تا افزایش راندمان کشاورزی و کاهش 20 درصدی برداشت آب زیرزمینی جهت مصارف کشاورزی از آبخوان در اولویت مدیریت شرایط قرار داده شود.